De zoektocht naar het perfecte geluid.

Nieuw elektrisch geluid als gevolg van EU-wetgeving.

De reden hiervoor schuilt in nieuwe Europese regels die per 1 juli 2019 ingaan. Die bepalen dat nieuwe hybride-elektrische en volledig elektrische auto's voorzien moeten zijn van een akoestisch voertuigwaarschuwingssysteem, kortweg AVAS. De reden? Het beschermen van andere weggebruikers. Het gaat om meerdere soorten geluid. Het 'continue geluid', zoals de wettekst beschrijft, moet afhangen van de snelheid. Voetgangers of fietsers moeten, op basis van het geluid, in staat zijn te herkennen of een elektrische auto accelereert of juist remt. Bij het achteruitrijden is een constant geluid voldoende. De EU-regels definiëren ook het volume van het geluid op verschillende afstanden van het voertuig, net als het frequentiebereik. Vanaf 20 kilometer per uur wordt het geluidsniveau langzaam verlaagd, omdat dan de rolgeluiden van de banden luid genoeg zijn. Een extra akoestisch signaal is dan niet langer nodig.

De nieuwe EU-wetgeving zorgt voor spannende uitdagingen voor Hapke en zijn team. "We willen zoveel exterieurgeluid genereren als de regels voorschrijven, maar daarvan moet zo min mogelijk het interieur binnendringen", zegt Hapke. Dit kan aan de ene kant worden bereikt door een slimme plek te kiezen voor het geluidssysteem - zo ver mogelijk aan de buitenkant - en aan de andere kant door de luidsprekers te isoleren van de carrosserie. "Geluid wordt niet alleen verstuurd door de lucht, maar wordt ook doorgegeven via onderdelen", legt de expert uit. De EU-voorschriften beperken ook de keuzevrijheid voor de geluiden. "Een muziekstuk of het geluid van paardenhoeven zijn niet toegestaan", zegt Hapke.

Maar hoe moet een elektrische Volkswagen klinken in de toekomst? "Vriendelijk en licht", antwoord Hanke. En, natuurlijk, onmiskenbaar Volkswagen. Daarbij zullen de afzonderlijke modellen vanzelfsprekend door hun techniek in geluid verschillen. Een ID. heeft zijn eigen karakteristieke geluid – dat is wat de geluidsexperts met hun werk willen benadrukken. In het proces balanceren Ingo Hapke en zijn collega's met hun geluiden altijd tussen wat plezierig en onderscheidend klinkt en wat de wet voorschrijft.

Hoe klinkt het elektrische geluid van de toekomst?

Een van hen is afgestudeerd werktuigbouwkundige Michael Wehrmann, die sinds 2011 werkzaam is als geluidsapplicatie-ingenieur bij Volkswagen. "Voor de e-up! en e-Golf, die al verkrijgbaar zijn met een geluidsimulator, hebben we ons nog laten inspireren door verbrandingsmotoren", zegt Wehrmann. Voor de ID. modellen mag het helemaal anders klinken – als het geluid van een geëlektrificeerde toekomst. "Voor mij is het belangrijk dat het geluid associaties opwerkt met een continu werkende machine – zoiets als grote ventilatoren", zegt Ingo Hapke. Een uitdaging voor de Volkswagen-experts: het vertalen van zeer persoonlijke termen en sensaties, zoals vriendelijk en licht, naar de taal van de akoestiekexperts. "We werken meer met concepten als tonaliteit, ruwheid, harmonie, licht of donker", legt Wehrmann uit.

De akoestiekexperts halen hun inspiratie onder andere uit films, zoals de podracers uit Star Wars. Maar ook uit dagelijkse geluiden, als die van een tram. Of uit de natuur. "De geluidsbronnen kunnen kunstmatig zijn, maar komen soms ook van echte opnames", zegt Wehrmann. Hij maakt gebruik van data, samples van muziekinstrumenten en synthesizers om het geluid samen te stellen.

Ontwikkeling op de laptop – meting op het voertuig.

Maar een elektrisch geluid komt niet uit één bron. Geluidstechnicus Wehrmann componeert het op de laptop als een muziekstuk met verschillende instrumenten. Hiervoor heeft hij zijn eigen software ontwikkeld: de CarSoundDesigner. Hiermee kan hij het geluid simuleren als bij een rijdend voertuig. De werkplek van Wehrmann lijkt soms vooral op een gameconsole. Omdat de geluidsexpert de CarSoundDesigner onder andere bedient met een gaspedaal en een stuurwiel, net als bij een racespel. Met behulp van deze software kan Wehrmann dus zelfs zonder auto naar de geluiden luisteren, de geluidskwaliteit beoordelen en het benodigde volume inschatten. Het computerprogramma rekent dus met de data van de gedetailleerde metingen op het testvoertuig. Voor de volgende ontwikkelingsstap verhuizen we naar een hele speciale locatie op het fabrieksterrein in Wolfsburg: de exterieurgeluidshal.

Als de ongeveer 50 centimeter dikke deur, vergelijkbaar met die van een bankkluis, achter je sluit, merken je oren dat meteen. Deze ongeveer 23 meter lange, 19 meter brede en zes meter hoge ruimte is anders. Het plafond en de muren zijn bekleed met geluidsisolerend materiaal om weerkaatsing van geluid te minimaliseren. Op de trommelvliezen merk je een lichte druk. Er is stilte.

Het geluid van toekomstige elektrische voertuigen is vriendelijk en licht – en onmiskenbaar Volkswagen.

In het midden van de ruimte staat een rollentestbank; een machine die rijsnelheden tot 300 kilometer per uur kan simuleren. De akoestiekexperts van Volkswagen gebruiken de rollentestbank om het met de computer ontwikkelde geluid verder te ontwikkelen. Hier kunnen ze namelijk controleren of hun ideeën écht werken op het voertuig zelf. Hiervoor plaatsen ze bijvoorbeeld stand microfoons aan de voor- en achterzijde van de auto om de stereobeleving van voetgangers na te bootsen. En testdummy wordt in de passagiersstoel gezet. Hij heeft microfoons als oren die heel precies kunnen meten hoe het geluid bij de inzittenden binnenkomt. "Het werk in de geluidskamer is een belangrijke ontwikkelingsfase. Ik kan meteen inspelen op de metingen en veranderingen doorvoeren in de CarSoundDesigner. Vervolgens kan ik ze gelijk weer meten op het voertuig om de aanpassingen te checken", legt Michael Wehrmann uit.